De grenzen aan het eigendomsrecht op onroerende zaken

In de vastgoedpraktijk wordt nog regelmatig het beeld geschetst van het eigendomsrecht op een onroerende zaak als een absoluut en onschendbaar recht. De eigenaar zou door zijn eigendomsrecht gelegitimeerd zijn om zijn eigen belangen na te streven, met uitsluiting van derden, zonder daarover verantwoording verschuldigd te zijn. De maatschappelijke betamelijkheid en eisen van redelijkheid en billijkheid worden in deze gedachtegang gereserveerd voor het verbintenissenrecht.

Een dergelijke opvatting van het eigendomsrecht is niet alleen achterhaald, maar kan ook schadelijk zijn voor de planologische opgaven waarvoor onze samenleving zich gesteld ziet. De energietransitie en woningbouwopgave zijn alleen uitvoerbaar indien grondeigenaren zich in redelijkheid tot elkaar weten te verhouden.

Oneigenlijk gebruik van het eigendomsrecht wordt volgens ons niet door de wet gefaciliteerd. Om dat aan te tonen vragen wij eerst aandacht voor de ontwikkelingen die het eigendomsbegrip in de afgelopen eeuw heeft doorgemaakt. Deze ontwikkelingen passen wij vervolgens toe op enkele actuele voorbeelden uit de vastgoedpraktijk. Wij sluiten af met kanttekeningen over de beperkingen die gepaard gaan met de uitoefening van het eigendomsbegrip van overheidswege. Met deze bijdrage hopen wij een positieve bijdrage te leveren.