Een instructievonnis en de zittingsagenda (art. 22 Rv): efficiënt en effectief?

De verantwoordelijkheid van de rechter om de procedure efficiënt en effectief te laten verlopen, is sinds 2002 benadrukt en zwaarder aangezet. Door in een vroeg stadium meer structuur te geven aan het proces, zoals de wetgever voorstaat, kan de rechter de effectiviteit van de wetgeving beïnvloeden. Dat zal enerzijds méér inspanning van de rechter en de juridische ondersteuning vergen en anderzijds een mentale omschakeling van de advocaten naar werkelijke concentratie in het proces. Advocaten moeten actief relevante informatie aandragen en ervoor zorgen dat het verhaal achter het geschil duidelijk wordt. Wanneer aldus een gezamenlijke verantwoordelijkheid van rechter en advocaat voor een behoorlijk proces wordt onderkend, kan een efficiënte en effectieve procedure worden gerealiseerd, ook al heb ik mijn twijfels of het mogelijk is om partijen, advocaten en alle mogelijke getuigen/deskundigen op één zitting bijeen te krijgen.

Tegen de geschetste achtergrond wil ik in deze bijdrage de discussie voeren over de rol van de rechter voorafgaand aan de mondelinge behandeling. Centraal staat de vraag: wat is de betekenis van een instructievonnis/zittingsagenda en is het efficiënt en effectief méér gebruik te maken van instructievonnissen/zittingsagenda’s? Aan de hand van enkele dilemma’s zal ik uiteenzetten dat geen pasklaar antwoord is te geven; rechter en partijen hebben verschillende doelen met de procedure.