In april 2018 werden in de VS doorbraken bekendgemaakt in twee strafzaken die decennialang uitzichtloos waren gebleven. Het bleef 37 jaar lang een volstrekt raadsel wie de jonge, gewurgde vrouw was die, gekleed in een hertenleren (buckskin) jas, in 1981 in Ohio (VS) was gevonden in een greppel.
Al sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw zocht de politie in Californië (‘the Golden State’) tevergeefs met man en macht naar de sadistische dader van minstens dertien moorden, tientallen verkrachtingen en honderden inbraken. Als een donderslag bij heldere hemel werden niet alleen de namen van de Buckskin girl en de Golden State Killer bekendgemaakt, maar werd ook een nieuwe, baanbrekende opsporingsmethode geïntroduceerd. Dat is forensische genetische genealogie met gebruik van particuliere genealogische DNA-databanken, waarin personen vrijwillig hun DNA-profiel laten opslaan om meer te weten te komen over hun afkomst en hun verwanten.
In de VS verlopen de ontwikkelingen stormachtig. Sinds april 2018 zijn nog meer vastgelopen, oude moord- en verkrachtingszaken vlot getrokken. Verdachten zijn in beeld gekomen, en al enkele hiervan zijn veroordeeld. Bovendien is een groot aantal onbekende doden na vele jaren alsnog geïdentificeerd.
Hoe deden ze dat? Mag het in Nederland ook? Willen we dat? Daarvoor is het van belang om deze nieuwe opsporingsmethode in kaart te brengen. Dit boek is het eerste over dit onderwerp. Het belicht de techniek achter de forensische genetische genealogie, maar ook de ethische en juridische dilemma’s.
In theorie is het zo dat als 2% van de Nederlandse bevolking zegt: ‘mijn DNA mag in een databank om misdrijven op te lossen’, met deze techniek uiteindelijk bijna elk spoor met voldoende DNA kan worden geïdentificeerd.
Ook beschikbaar via LI Library en XPOSI-shop.
Voorwoord / Foreword
1 Inleiding
1.1 De dubbele moord op Jay Cook en Tanya Van Cuylenborg
1.2 Doorbraken in zeventig cold cases
1.3 Gedachtewisseling over nieuwe opsporingsmethode
2 Forensisch DNA-onderzoek
2.1 De forensische toepassing van DNA-onderzoek
2.2 Het patroon van overerving van DNA
2.3 De technologie achter het huidige forensische DNA-onderzoek
3 Forensisch DNA-verwantschapsonderzoek
3.1 Cold cases
3.2 DNA-verwantschapsonderzoek in de DNA-databank voor strafzaken
3.3 Grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek onder de bevolking
3.4 De vergroting van de omvang van de DNA-databank voor strafzaken
4 Stamboomonderzoek
4.1 Genealogie
4.2 Genetische genealogie
4.3 Genetische archeologie
4.4 De vaststelling van verwantschap door onderzoek aan autosomaal DNA
5 Genealogisch DNA-onderzoek voor particulieren
5.1 Direct-to-consumer-bedrijven
5.2 De methode van DNA-onderzoek door DTC-bedrijven
5.3 Genealogische DNA-databanken
5.4 GEDmatch
5.5 Informatie in genealogische DNA-databanken
6 De forensische toepassing van (genetische) genealogie
6.1 Genetisch onderzoek
6.2 Genealogisch onderzoek
6.3 Tactisch opsporingsonderzoek in geval van een cold case
6.4 De kans op succes
6.5 Genetische genealogie als middel van opsporing
7 De waarde van forensisch en genealogisch DNA-onderzoek
8 Het succes van forensische genetische genealogie
8.1 Cijfers
8.2 De moord op Angie Dodge
8.3 Forensic genealogy services en andere specialisten
9 Privacy
9.1 Het privacy statement van GEDmatch
9.2 De Utah case
9.3 DTC-bedrijven
10 Het overdenken van de methode in de VS en in andere landen
10.1 De publieke opinie in de VS
10.2 Ontwikkelingen buiten de VS en met name in Nederland
11 Samenvatting: twee zaken
11.1 De dubbele moord op Jay Cook en Tanya Van Cuylenborg
11.2 Lyle Stevik
12 Aandachtspunten van juridische en ethische aard
12.1 Het doel en de middelen
12.2 De genealogische DNA-databanken
12.3 Privacybescherming volgens de AVG
12.4 Strafzaken
12.5 Informatie uit de genealogische DNA-databank
12.6 Het stamboomonderzoek
12.7 Het tactisch onderzoek
12.8 Huidig onderzoek versus forensisch genetisch-genealogisch onderzoek
12.9 Een methode in ontwikkeling
13 Tot slot
14 Kaders
Kader 1 Forensisch DNA-onderzoek: op zoek naar de bron
Kader 2 DNA en de verschillende patronen van overerving van autosomaal, Y-chromosomaal en mitochondriaal DNA
Kader 3 Forensisch DNA-onderzoek: overeenkomsten op basis van STR’s
Kader 4 Genealogisch DNA-onderzoek: overeenkomsten op basis van SNP’s
Kader 5 Verwantschapsbenamingen
Kader 6 Verwantschapsgraad
Kader 7 Recombinatie en crossing-over
Kader 8 Morgan en de centimorgan
Kader 9 Identical by descent (IBD)
Kader 10 Een zoekslag in een genealogische DNA-databank
Bijlagen
Bijlage 1 De Buckskin girl en de Golden State Killer
Bijlage 2 Stroomschema forensisch DNA-onderzoek en forensisch genetisch-genealogisch onderzoek
Bijlage 3 De reikwijdte van de informatie die een DNA-profiel geeft over verwantschap binnen een stamboom
Bijlage 4 Interim Policy on forensic genetic genealogy (FGG), The United States of America, Department of Justice
Bijlage 5 Forensische DNA-profielen
Bijlage 6 Shared cM Tool
Dankwoord
Over de auteurs