Dit boek vormt een onderdeel in een reeks die het collectief arbeidsrecht als onderwerp heeft. Het collectief arbeidsrecht is het geheel van rechtsregels dat betrekking heeft op de werkgevers- en werknemersorganisaties, de collectieve onderhandelingen over de arbeidsvoorwaarden, de overheidsinvloed op deze onderhandelingen en het collectief actierecht. Steeds vaker wordt het medezeggenschapsrecht hieraan toegevoegd.
In dit boek wordt in een inleidend hoofdstuk allereerst kort de historie geschetst van het verschijnsel vakverenigingsvrijheid in ons land, het afschaffen van het zogenoemde coalitieverbod en de gevolgen daarvan voor de collectieve arbeidsvoorwaardenvorming. Vervolgens wordt in dit inleidende hoofdstuk aandacht besteed aan de internationale waarborgen voor de collectieve arbeidsvoorwaardenvorming, waaronder de IAO-verdragen nr. 87 (vakverenigingsvrijheid) en nr. 89 (recht op collectief onderhandelen), het Europees Sociaal Handvest (art. 5 en 6) en het Europese Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (art. 11). In het tweede hoofdstuk wordt de vrijheid van vakvereniging behandeld waarbij de Nederlandse situatie wordt afgezet tegen de internationale waarborgen op dit punt. In het derde hoofdstuk gebeurt hetzelfde, maar dan wat betreft het recht op collectief onderhandelen. Het vierde hoofdstuk behandelt het Europese en Nederlandse mededingingsrecht en het recht op collectief onderhandelen. Het boek wordt afgesloten met een slotbeschouwing.
Bij het tot stand brengen van dit boek is veel aandacht geschonken aan de parlementaire stukken, de literatuur en de rechtspraak. Om de toegankelijkheid van het boek te vergroten is gebruikgemaakt van een fijnmazige hoofdstukindeling, zodat een bepaald onderwerp snel terug is te vinden. Ook is geprobeerd de leesbaarheid van het boek optimaal te laten zijn.
Ook beschikbaar via LI Library en XPOSI-shop.
Mr. dr. J. van Drongelen is universitair hoofddocent Sociaal Recht en Sociale Politiek Universiteit van Tilburg.
Afkortingen
Voorwoord
1 Inleiding
1.1 Het vrijheidsideaal
1.2 Het recht van vergaderen en verenigen aan banden
1.3 Het recht van vereniging en vergadering
1.3.1 Intrekking Wet op de vereniging en vergadering
1.4 Het coalitieverbod
1.4.1 Arbeidsconflicten
1.5 De bescherming van arbeidswilligen
1.6 Naar een collectieve arbeidsvoorwaardenvorming
1.7 Internationale waarborgen voor de collectieve arbeidsvoorwaardenvorming
2 Vrijheid van vakvereniging
2.1 Inleiding
2.2 Geen preventief toezicht van overheidswege
2.3 Wel repressief toezicht van overheidswege
2.4 Vakverenigingsvrijheid: een grondbeginsel van internationaal arbeidsrecht
2.5 Het vergaderrecht
2.6 De rechtspersoonlijkheid van een vakvereniging
2.7 De interne organisatie van een vakvereniging
2.8 Het lidmaatschap van de (vak)vereniging
2.9 Het beëindigen van het lidmaatschap van de (vak)vereniging
2.10 Individuele positieve vakverenigingsvrijheid
2.11 De individuele zogenoemde ‘negatieve’ vakverenigingsvrijheid
2.12 De gelijke behandeling van georganiseerde en ongeorganiseerde
werknemers
2.13 De bevoordeling van georganiseerde werknemers
2.14 Contractuele bedingen
3 Het recht op collectief onderhandelen
3.1 Inleiding
3.2 De individuele en collectieve contractsvrijheid
3.3 Het recht op collectief onderhandelen: een grondbeginsel van internationaal
arbeidsrecht
3.4 Het recht op collectief onderhandelen, geen absoluut recht
3.5 Is het recht op collectief onderhandelen afdwingbaar?
3.6 Representativiteit
3.7 ‘Yellow unions’
4 Het mededingingsrecht en het recht op collectief onderhandelen
4.1 Inleiding
4.2 Het mededingingsrecht
4.3 Collectieve afspraken en het Europese mededingingsrecht
4.4 De cao-partijen als onderneming of ondernemersvereniging
4.5 Het begrip ‘werkgelegenheids- en arbeidsvoorwaarden’
4.6 De collectieve arbeidsovereenkomst en de Mededingingswet
5 Slot
Bijlage 1 Verdrag nr. 87 betreffende de vrijheid tot het oprichten van vakverenigingen en de bescherming het vakverenigingsrecht
Bijlage 2 Verdrag nr. 98 betreffende de toepassing van de beginselen van het recht zich te organiseren en collectief te onderhandelen
Bijlage 3 Verdrag nr. 154 betreffende de bevordering van het collectief onderhandelen
Bijlage 4 Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden
Bijlage 5 Europees Sociaal Handvest (herzien)
Bijlage 6 Handvest van de grondrechten van de Europese Unie
Rechtspraakoverzicht
Literatuuroverzicht
