De maatschappelijke rol en verantwoordelijkheid van banken en andere financiële dienstverleners vormt in toenemende mate een punt van discussie. De financiële crisis, die ontstond na de val van de Amerikaanse investeringsbank Lehman Brothers in 2008, vereist een grondige herbezinning op de waarden en normen in de financiële sector.
Deze multidisciplinaire studie richt zich op de aansprakelijkheid van bestuurders van financiële instellingen, corporate governance en financiële ethiek. Vanuit deze invalshoeken worden de handel met voorwetenschap, marktmanipulatie, kartelvorming en misbruik van een economische machtspositie besproken.
Ten aanzien van financiële instellingen en hun bestuurders is in de praktijk sprake van een dubbele normstelling: de bepalingen uit de financiële toezichtswetgeving enerzijds en de beginselen inzake goed ondernemingsbestuur uit de Nederlandse Corporate Governance Code en de Code Banken anderzijds. Hiernaast speelt financiële ethiek een belangrijke rol bij de behandeling van de integriteit, betrouwbaarheid en zorgplichten van bestuurders van financiële instellingen.
De betrokkenheid van de Rabobank bij het Libor-schandaal en het daaropvolgend aftreden van de CEO zijn illustratief voor de misstanden in de financiële sector en tevens voor wie hier uiteindelijk de verantwoordelijkheid voor dragen. Bestuurders vormen de eerste en belangrijkste verdedigingslinie tegen integriteitsschendingen en wetsovertredingen. Zij dragen de eindverantwoordelijkheid voor het tot stand brengen en waarborgen van een integere en beheerste bedrijfsvoering.
Mr. J.P. Franx in WPNR van oktober 2014:
"Een prestatie van formaat .. door binnen het bestek van 75 bladzijden een tamelijk volledig beeld te schetsen van een gecompliceerd veld"
en
"De wijze waarop Nelemans verschillende varianten van ethiek in verband weet te brengen met voor juristen bekendere concepten als integriteit, verantwoordelijkheid en zorgplicht – en eveneens met zeer concrete fenomenen uit de praktijk zoals de bonuscultuur en de bankierseed – is zowel verhelderend als inspirerend"
Klik hier voor de complete recensie van dit boek door mr. J.P. Franx in WPNR van 25 oktober 2014/7036.
Klik hier voor de recensie door prof. em. A. Brack in het Tijdschrift voor Compliance van mei 2014.
Ook beschikbaar via LI Library en XPOSI-shop.
De auteur is als honorair onderzoeker verbonden aan de faculteit Rechtswetenschappen van de Open Universiteit en tevens lid van ACIS/UvA.
1 Inleiding
2 Strafrechtelijke en bestuursrechtelijke aansprakelijkheid van bestuurders van financiële instellingen
2.1 Functioneel daderschap en feitelijk leidinggeven
2.2 Marktmanipulatie en de handel met voorwetenschap
2.2.1 Toezicht, handhaving en sancties
2.3 Het kartelverbod en misbruik van een economische machtspositie
2.3.1 Toezicht, handhaving en sancties
3 De Corporate Governance Code
3.1 Inleiding
3.2 De totstandkoming van de Corporate Governance Code
3.3 Wat is de juridische status van de Corporate Governance Code?
3.4 De naleving van de Corporate Governance Code
3.5 De Code Banken
3.6 Corporate Governance in de Verenigde Staten en Europa
4 Financiële ethiek
4.1 Inleiding
4.2 Integriteit en verantwoordelijkheid
4.3 Zorgplichten
4.3.1 Introductie en historie
4.3.2 De zorgplichten van financiële instellingen
4.3.3 Zorgplichten in de Wet op het financieel toezicht
4.3.4 Zorgplichten in het Strafrecht
4.4 Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen
4.5 Compliance
5 Conclusie
Literatuurlijst