Dit proefschrift gaat over de rechtspositie van de gesubrogeerde verzekeraar in het Nederlandse schadeverzekeringsrecht. De centrale vraag is in hoeverre de hiervoor bedoelde rechtspositie van de schadeverzekeraar (na subrogatie) afwijkt van de rechtspositie van de verzekerde (voor subrogatie). Ter beantwoording van deze vraag, wordt in dit boek voor elk artikellid van de subrogatiebepaling (art. 7:962 BW) onderzocht wat de ratio en de reikwijdte is van het bewuste artikellid, alsook op welke wijze het bewuste artikellid de rechtspositie van de verzekeraar beïnvloedt. In dit kader wordt onder meer de reikwijdte van de diverse artikelleden afgezet tegen de ratio’s daarvan. Daarbij is er uitgebreid aandacht voor rechtsvergelijking. Waar knelpunten worden gesignaleerd, worden concrete verbeteroplossingen aangedragen. Nu de rechtspositie van de schadeverzekeraar, naast de subrogatiebepaling, ook wordt bepaald door de Tijdelijke regeling verhaalsrechten (art. 6:197 BW) en (mogelijkerwijs) door de Bedrijfsregeling Brandregres, worden ook deze regelingen uitvoerig voor het voetlicht gebracht.
Tot slot is ook een hoofdstuk gewijd aan de nog steeds gevoerde discussies over de verhaalbaarheid van redelijke kosten gemaakt ter vaststelling van schade en aansprakelijkheid.
Ook beschikbaar via LI Library en XPOSI-shop.
Lijst van afkortingen
Voorwoord
1 Inleiding
1.1 Algemeen
1.2 Mijn route
1.3 Centrale vraag
1.4 Volgorde van behandeling
1.5 Af bakening
1.6 Onderzoeksmethode
2 Het nut en de noodzaak van het leerstuk subrogatie in het schadeverzekeringsrecht
2.1 Inleiding
2.2 De geschiedenis van de huidige subrogatiebepaling: de handelsrechtelijke en romeinsrechtelijke theorie
2.3 De geschiedenis van de huidige subrogatiebepaling: de codificatie in het WvK van 1838 en het BW van 2006
2.4 De ratio van de subrogatiebepaling in het Nederlandse en het buitenlandse schadeverzekeringsrecht: de discussie in de literatuur
2.4.1 De Nederlandse subrogatiebepaling
2.4.2 De subrogatiebepaling in de ons omringende landen
2.4.3 Tussenbalans
2.5 Neveneffecten van de subrogatiebepaling
2.5.1 Voorkomen dubbele vergoeding / 38
2.5.2 Rangorde tussen aansprakelijke derde en verzekeraar
2.5.3 Invloed verhaal op premiestelling
2.5.4 Preventieve werking van verhaal
2.5.5 Kostenallocatie
2.5.6 Bevrediging rechtsgevoel
2.5.7 Bespoediging schadeafwikkeling
2.5.8 Tussenbalans
2.6 Alternatieve vorderingsmogelijkheden
2.6.1 De regeling van subrogatie bij hoofdelijkheid
2.6.2 De algemene regeling van subrogatie in titel 2.2 van Boek 6 BW
2.6.3 Onrechtmatige daad
2.6.4 Zaakwaarneming
2.6.5 Ongerechtvaardigde verrijking
2.6.6 Overdracht door middel van cessie
2.6.7 Tussenbalans
2.7 Reikwijdte van de subrogatiebepaling
2.7.1 Geen subrogatie bij sommenverzekering
2.7.2 Geen subrogatie in eigendomsrecht
2.7.3 Geen subrogatie bij rechten uit een verzekeringsovereenkomst
2.7.4 Subrogatie in geval van een coulance-uitkering
2.7.5 Subrogatie indien en voor zover de verzekeraar de schade vergoedt
2.8 Balans
3 Het tegenwerkingsverbod en de medewerkingsplicht in geval van subrogatie: de reikwijdte van art. 7:962 lid 1 tweede zin BW
3.1 Inleiding
3.2 Rechtskarakter van art. 7:962 lid 1 tweede zin BW
3.3 De meerwaarde van art. 7:962 lid 1 tweede zin BW ten opzichte van art. 6:154 BW
3.4 De medewerkingsplicht na het moment van subrogatie
3.5 Af breuk aan het recht van de verzekerde/verzekeraar
3.6 De aan de af brekende gedraging verbonden consequenties
3.7 Bewijslastverdeling
3.8 Balans
4 De gesubrogeerde verzekeraar in het schadeverzekeringsrecht: enkele knelpunten bij de reikwijdte en de toepassing van art. 7:962 lid 2 BW
4.1 Inleiding
4.2 De ontstaansgeschiedenis van de verhaalsrangorde
4.3 De ratio van de verhaalsrangorde
4.4 De reikwijdte van de verhaalsrangorde
4.4.1 Het object van de verhaalsrangorde: restschade
4.4.2 Het subject van de verhaalsrangorde: de, dan wel een, verzekerde
4.4.3 Niet-uitoefening vorderingsrechten verzekeraar leidt tot nadeel bij de verzekerde
4.4.4 Omvang voorrangsrecht bij schending verplichting uit de verzekeringsovereenkomst
4.4.5 De vordering ‘die hij door overdracht heeft verkregen’
4.4.6 Voorrangsrecht bij een coulancebetaling
4.5 De toepassing van het voorrangsrecht
4.5.1 De redactie van lid 2
4.5.2 De werking van de voorrangsregeling
4.5.3 De noodzaak van afstemming tussen de verzekerde en de verzekeraar
4.5.4 Toerekening van de aan het verhaal verbonden kosten
4.6 De verhaalsrangorde in de Bedrijfsregeling Brandregres
4.7 Balans
5 De verhaalsbeperkingen van de gesubrogeerde verzekeraar: een pleidooi voor een aanpassing van art. 7:962 lid 3 BW
5.1 Inleiding
5.2 Parlementaire geschiedenis en ratio van de onderhavige bepaling
5.3 Een viertal categorieën verhaalsbeperkingen
5.3.1 Onderscheid in lidwoorden
5.3.2 Algemene beperkingen
5.3.3 Beperkingen in de huiselijke sfeer
5.3.4 Beperkingen in de familierechtelijke sfeer
5.3.5 Beperkingen in de arbeidsrechtelijke sfeer
5.3.5.1 De werkgever van de verzekerde
5.3.5.2 Een collega van de verzekerde
5.3.5.3 Een medewerker van de verzekerde
5.3.5.4 Het werkgevers- en werknemersbegrip
5.4 Verhaalsbeperkingen in geval van hoofdelijke aansprakelijkheid
5.5 De invloed van de aanwezigheid van een aansprakelijkheidsverzekering op de mogelijkheid van verhaal
5.6 Moment van toepassing
5.7 Uitzonderingen op de verhaalsbeperkingen
5.7.1 Algemeen
5.7.2 Beoogde werking ‘uitzondering’ volgens wetgever
5.7.3 Ratio van de uitzondering
5.7.4 Geen verhaal bij opzet in de zin van de Zorgverzekeringswet
5.7.5 De uitzondering in het buitenlandse recht
5.7.6 Tussenbalans
5.8 Verhaalsbeperkingen in geval van een coulance-uitkering
5.9 Dwingend recht
5.10 Balans
6 Enkele uitvoeringsproblemen voor de gesubrogeerde verzekeraar bij de toepassing van de Tijdelijke regeling verhaalsrechten
6.1 Inleiding
6.2 Ontstaansgeschiedenis en reikwijdte TRV
6.3 Toepassingsbereik
6.4 Beperking I: invloed TRV op het contractuele aansprakelijkheidsrecht
6.5 Beperking II: coulancebetalingen, subrogatie en de TRV
6.6 Beperking III: TRV en hoofdelijkheid
6.7 Is er nog toekomst voor de TRV?
6.8 Balans
7 Het toepassingsbereik van de Bedrijfsregeling Brandregres 2000 gewijzigd
7.1 Inleiding
7.2 De Afstandsverklaring Regres van 1953 en 1954
7.3 Het Bindend Besluit Regres 1984
7.4 De Bedrijfsregeling Brandregres 2000
7.5 De periode na 2000
7.5.1 De definitie van brandverzekeraar
7.5.2 Bezwaren tegen BBr 2000
7.5.3 Platform Buitenlandse verzekeraars
7.5.4 Afweging voor- en nadelen
7.5.5 Afsluitend
7.6 De BBr anno 2012
7.7 Tussenbalans
7.8 Eigen visie en balans
7.9 Naschrift
7.9.1 Wijzigingen
7.9.2 Eigen visie op de ontwikkelingen
7.9.3 Een vergelijkbare regeling in het Duitse schadeverzekeringsrecht
7.10 Balans
8 De gesubrogeerde verzekeraar in het schadeverzekeringsrecht: de verhaalbaarheid van redelijke kosten ter vaststelling van schade en aansprakelijkheid
8.1 Inleiding
8.2 Situatie I: de verzekerde maakt en betaalt de expertisekosten voor uitkering door de verzekeraar
8.3 Situatie II: de verzekerde maakt en betaalt de expertisekosten na uitkering door de verzekeraar
8.4 Situatie III: de verzekeraar maakt en betaalt de expertisekosten voor de uitkering aan de verzekerde
8.4.1 Algemeen
8.4.2 Geschiedenis
8.4.3 Standpunt Verbond van Verzekeraars
8.5 Situatie IV: de verzekeraar maakt en betaalt de expertisekosten na de uitkering aan de verzekerde
8.6 Alternatieve verhaalsvorderingen
8.7 Overeenkomstige toepassing art. 6:96 lid 2 aanhef en sub b BW op zelfstandig verhaalsrecht ziekenfondsverzekeraar (Sterpolis/Amicon)
8.8 De verhaalbaarheid van expertisekosten op grond van art. 7:962 BW (als onderdeel van titel 7.17 BW)
8.9 De verhaalbaarheid van expertisekosten in rechtsvergelijkend perspectief
8.9.1 Algemeen
8.9.2 België
8.9.3 Zwitserland
8.9.4 Duitsland
8.9.5 Engeland
8.9.6 Frankrijk
8.9.7 PEICL
8.10 Balans
Samenvatting
Summary
Literatuurlijst
Rechtspraakregister
Trefwoordenregister