De punitieve handhaving van de omgevingswet

Woord vooraf

 

Hoofdstuk 1 Inleiding

1 De aanleiding tot het onderzoek

1.1 Een stelselherziening binnen het omgevingsrecht

1.2 Verschil in handhavingsinstrumenten

1.3 De inrichting van de punitieve handhaving

2 De Omgevingswet

2.1 De eerste drie hoofdstukken

2.2 Het vierde hoofdstuk: algemene regels

2.3 Het vijfde hoofdstuk: omgevingsvergunning en projectbesluit

2.4 De hoofdstukken 10, 12, 18 tot en met 20 en 23

2.5 Afronding

3 De opbouw van het onderzoek

3.1 Inleiding

3.2 Keuzes rond strafrecht en bestuurlijke boete

3.3 Het strafrechtelijk sanctiestelsel en de Omgevingswet

3.4 Punitieve handhaving en de Omgevingswet

3.5 Omgevingswet en handhaving

3.6 Duitsland

3.7 Interviews

3.8 Slotbeschouwing

 

Hoofdstuk 2 Keuzes rond strafrecht en bestuurlijke boete

1 Inleiding

2 De opkomst van de bestuurlijke boete en de totstandkoming van de wet OM-afdoening

2.1 De opkomst van de bestuurlijke boete; de WAHV

2.2 De wet OM-afdoening

2.3 Sterke overeenkomsten tussen bestuurlijke boete en straf beschikking

3 Criteria voor de keuze tussen strafrecht en bestuurlijke boete; een notitie en een nota

3.1 De notitie uit 2005

3.2 De kabinetsnota uit 2008

3.3 Kritiek op de nota

3.4 De notitie, de nota en de keuze tussen strafrecht en bestuurlijke boete

4 Referentiekader geldboetes en de kabinetsreactie

4.1 Het onderzoek

4.2 De kabinetsreactie

4.3 De kabinetsreactie en keuzes rond strafrecht en bestuurlijke boete

5 Recente wetgeving inzake bestuurlijke boetes

5.1 Vergelijkbare argumenten

5.2 De kosten van de opleiding tot BOA

6 Financiële aspecten

6.1 Inleiding

6.2 De Wet bestuurlijke boete overlast in de publieke ruimte

6.3 De relevantie van het financiële aspect

7 Afsluiting

7.1 Argumenten voor straf baarstelling

7.2 Argumenten voor een bestuurlijke boete

7.3 Rechtseenheid en coherentie in de rechtshandhaving; eigen verantwoordelijkheid van bestuursorganen

 

Hoofdstuk 3 Sanctiestelsels en de Omgevingswet

1 Inleiding

2 Straffen in het commune strafrecht

2.1 Hoofdstraffen

2.2 Voorwaardelijke straffen

2.3 Casuïstiek in en om het omgevingsrecht

2.4 Bijkomende straffen

3 Maatregelen in het commune strafrecht

3.1 Onttrekking aan het verkeer, ontnemings- en schadevergoedingsmaatregel

3.2 De ISD-maatregel en de vrijheidsbeperkende maatregel

4 De benadeelde partij

5 Het sanctiepakket van de Wet op de economische delicten

5.1 Inleiding

5.2 Hoofdstraffen

5.3 Bijkomende straffen

5.4 Maatregelen

6 Het bestuurlijk sanctiepakket

6.1 Inleiding

6.2 Herstelsancties

6.3 De bestuurlijke boete

7 Afronding

7.1 De toegevoegde waarde van het strafrechtelijk sanctiearsenaal

7.2 Naar een vergroting van de toegevoegde waarde van het strafrecht?

 

Hoofdstuk 4 Punitieve handhaving en de Omgevingswet

1 Inleiding

2 Omgevingsrecht en commuun strafrecht

3 Strafbaarstelling in de WED, de Omgevingswet of het Wetboek van Strafrecht

4 De reikwijdte van de strafbaarstellingen

4.1 Juridische analyse

4.2 Interviews

5 Andere overwegingen in verband met strafbaarstelling

5.1 De opsporingstaak van de politie

5.2 Opsporing naast toezicht

5.3 Straf baar handelen van overheidsorganen

5.4 Justitiële documentatie

6 Argumenten voor de bestuurlijke boete

6.1 Inleiding

6.2 Normering van de hoogte en het opleggen van de boete

6.3 Andere argumenten

6.4 Interviews

7 Coherentie in de rechtshandhaving en de eigen verantwoordelijkheid van bestuursorganen

7.1 Inleiding

7.2 De bestuurlijke boete in de Woningwet

7.3 Bestuurlijke boetes van de emissieautoriteit

7.4 DeWet hygiëne en veiligheid badinrichtingen en zwemgelegenheden

8 De bestuurlijke strafbeschikking

8.1 Inleiding

8.2 De feitcodes en de boetebedragen

8.3 Bevoegdheden tot normering van de bestuurlijke straf beschikking

8.4 De bestuurlijke straf beschikking en recidive

9 Afsluitende opmerkingen

 

Hoofdstuk 5 Omgevingsrecht en handhaving: ontwikkeling, vergelijking en organisatie

1 Inleiding

2 Knelpunten (bestraffende) handhaving omgevingsrecht; tot en met de Cie. Mans

2.1 Aandacht voor handhaving

2.2 Handhaven met effect

2.3 Handhaven op niveau

2.4 Handhaven op niveau; omgevingsrecht

2.5 De tijd is rijp

2.6 Veel eenstemmigheid

3 Vergelijking

3.1 Bestraffing door bestuur

3.2 Algemene verschillen

3.3 De fase van de sanctiebeschikking

3.4 Bezwaar/verzet, procedure rechter; griffierecht; schorsingsmogelijkheid

3.5 De positie van slachtoffers/derden

3.6 Verschillen in traditie, taakopvatting en focus

3.7 Tussenbeschouwing

4 Handhaving onder de Omgevingswet: uitgangspunten

4.1 Twee centrale keuzes; kenmerken omgevingsrecht

4.2 Uitgangspunt Omgevingswet: integratie

4.3 Uitgangspunt Omgevingswet: schaalvergroting en verplichte samenwerking

4.4 Regionale omgevingsdiensten ten opzichte van het OM

4.5 Regionale omgevingsdiensten ten opzichte van het bestuur

5 Nadere beschouwing van de organisatorische kant van de zaak

5.1 Alternatieven en aandachtspunten

5.2 Straf beschikkingsbevoegdheid directeur omgevingsdienst (art. 4.2 Besluit OMafdoening)

5.3 Straf beschikkingsbevoegdheid b&w, gs, bestuur waterschap; mandaatverning

 

5.4 Bestuurlijke boetebevoegdheid directeur omgevingsdienst

5.5 Bestuurlijke boetebevoegdheid B&W, GS, bestuur waterschap; mandaatverning

5.6 Samenhangende punitieve en reparatoire handhavingstaken

5.7 Rechtsgelijkheid

5.8 De verhouding tot het OM

6 Afrondende opmerkingen

6.1 Algemene relativering

6.2 Differentiatie tussen deelterreinen

6.3 Straf beschikking en bestuurlijke boete naast elkaar?

 

Hoofdstuk 6 Punitieve handhaving op grond van het Gesetz über Ordnungswidrigkeiten

1 Inleiding

2 De grondtrekken en plaatsbepaling van het Gesetz über Ordnungswidrigkeiten (OWiG)

2.1 Ordnungswidrigkeitenrecht: een zelfstandig rechtsgebied

2.2 Systematiek van het OWiG

2.3 Sanctiearsenaal: Geldbuße en Nebenfolgen

3 Straf- en strafbevelsprocedure in vogelvlucht

3.1 Reguliere strafprocedure

3.2 Straf bevelsprocedure

4 Boeteprocedure

4.1 Inleiding

4.2 Competentieverdeling ten aanzien van de vervolging en bestraffing van Ordnungswidrigkeiten

4.3 Bestuurlijke voorprocedure (Vorverfahren)

4.4 Rechtsingangprocedure (Zwischenverfahren)

4.5 Gerechtelijke boeteprocedure (gerichtliches Verfahren)

4.6 Tenuitvoerlegging

5 Afdoening van Ordnungswidrigkeiten door de strafrechter

6 Aanknopingspunten voor de punitieve handhaving van de Omgevingswet

Geïnterviewde deskundigen

 

Hoofdstuk 7 Interviews

1 Inleiding

2 De selectie van personen, de vragenlijst en de gang van zaken rond de interviews

3 Werkzaamheden en expertise

Interview mr. B. (Bauke) Algera

Interview dr. B. (Bert) Berghuis

Interview mr. W. (Wouter) van der Gaag

Interview mr. A.E. (Alex) Harteveld

Interview mr. O.J.D.M.L. (Oswald) Jansen

Interview mr. M.G.J. (Maayke) Maas-Cooymans en mr. P.C. (Paul) Verloop

Interview prof. mr. dr. A.J.C. (Adrienne) de Moor-van Vugt

Interview mr. R. de Rijck

Interview dr. E. (Els) van Schie

Interview R. (Roel) Willekens

 

Slotbeschouwing

Literatuurlijst

Bijlage I

Bijlage II

Bijlage III